Ĺťycie jest chwilÄ , a ĹmierÄ wiecznoĹciÄ ...
POPIOŁY (1965)
* Film fabularny
* Produkcja: Polska
* Rok produkcji: 1965
* Premiera: 1965. 09. 25
* Gatunek: Film historyczny
* Dane techniczne: Czarno-biały. 6400 m. 226 min. (cz. I - 103 min, cz. II - 123 min.).
Film zrealizowany dzięki pomocy MON oraz jednostek Armii Bułgarskiej, Zjednoczenia Hodowli Zwierząt Państwowych Stadnin Koni w Bogusławicach, Walewicach i Starogardzie.
Plenery: Walewice, Wyszogród, Bułgaria.
OPIS:
"Nie wybieram do ekranizacji Sienkiewicza, tylko Żeromskiego, bo nie interesuje mnie literatura zgody narodowej, literatura pogodzenia wszystkich ze wszystkimi" - mówił w wywiadzie Andrzej Wajda. I dodawał: "...naszymi bohaterami są ludzie młodzi, niedojrzali, ludzie takiego "niedojrzałego" kraju, jaki odziedziczyliśmy i po pierwszej wojnie, i po pierwszej niepodległości. Ten młodzieniec jest bohaterem i "Fedrydurke", i powstania warszawskiego. On jeszcze ciągle za nami idzie". Interpretować "Popioły" przez pryzmat "Ferdydurke"? Zamiar zaskakujący, lecz zarazem ciekawy. O ile jednak Gombrowiczowi młodość i niedojrzałość kojarzyły się głównie z duchową wolnością jednostki i negacją skostniałych form kultury, o tyle dla Wajdy oznaczały polityczną naiwność oraz heroiczną, lecz niemal bezrefleksyjną pogoń za marzeniem. W "Popiołach" jest nim narodowa niepodległość. Przenosząc epopeję Żeromskiego na ekran reżyser nie krył, że interesują go zwłaszcza sceny "absurdalne, a zarazem bohaterskie, jak wiele momentów w naszej historii". Taka optyka przywodzi na myśl wcześniejsze dokonania autora "Polowania na muchy", zwłaszcza "Kanał", "Popiół i diament" oraz "Lotną". Tam też byli bohaterowie, płacący młodym życiem za służbę sprawie przegranej. Tam również romantyczna legenda stykała się z brutalnym cynizmem rzeczywistości. Tam wreszcie padały natarczywe pytania o granice bohaterstwa, o skutki konfrontacji mitu z historią. "Popiołami" dopisał więc Wajda kolejny (i jeden z ostatnich) rozdział do księgi dokonań szkoły polskiej, której był współtwórcą. Jeszcze raz podjął temat dramatu Polaka i Polski, nie potrafiących poradzić sobie z własnymi dziejami. Cofając się do czasów napoleońskich, subiektywnie wskazał na genezę postawy, nazwanej później bohaterszczyzną. To bowiem właśnie wówczas Polacy, uwiedzeni marzeniem o niepodległości, po raz pierwszy porwali się z przysłowiową motyką na słońce. Dopiero potem przyszły następne rozczarowania - w 1830, 1863, 1939, 1944... Podobnie jak w wielu innych filmach Wajdy, także w "Popiołach" wizjonerska, malarska wyobraźnia artysty styka się z bliskim turpizmowi naturalizmem. "Otrzymaliśmy szerokoekranowy spektakl w wykonaniu estetyzującego "masochisty", który nawet konających żołnierzy umieszcza malowniczo nad brzegiem kanału, by cieszyć oko ich odbiciami w wodzie" - pisał jeden z krytyków. W "Popiołach" sporo jest przepięknie filmowanych, arcypolskich pejzaży oraz znakomitych sekwencji batalistycznych (np. bitwy pod Raszynem i Somosierrą). Mimo że zrealizowana na taśmie czarno-białej, epopeja Wajdy do dziś może imponować misternie wystudiowanymi scenami, raz poruszającymi symboliczną wymową (tabun galopujących, pozbawionych jeźdźców koni po somosierrskiej szarży), raz porażających okrucieństwem (dramat rumaka spadającego w przepaść). Głównymi bohaterami "Popiołów" mieli być "ludzie młodzi", zatem reżyser dał szansę debiutantom. Rafała Olbromskiego zagrał Daniel Olbrychski, a Krzysztofa Cedrę - Bogusław Kierc. Obaj byli wówczas studentami szkoły teatralnej. Księciem Gintułtem został niewiele starszy Piotr Wysocki, a Heleną Pola Raksa, licząca wówczas dwadzieścia cztery lata. Szczególnie trudna wydawała się rola Rafała, o którym znawcy twórczości Żeromskiego mawiają, że jest jedną z pomyłek psychologicznych mistrza. Olbromski bowiem stanowi zdumiewające połączenie pospolitego rębajły i wrażliwca, skłonnego do wielkich, nie tylko miłosnych uniesień. Wbrew obawom sceptyków, młodziutki Daniel Olbrychski zebrał pochlebne recenzje, podobnie zresztą, jak jego koledzy. Recenzentom podobali się zwłaszcza Bogusław Kierc, Beata Tyszkiewicz, Piotr Wysocki oraz występujący w epizodach Władysław Hańcza i Jan Świderski. Choć w roku premiery "Popiołów" część krytyków odtrąbiła już koniec szkoły polskiej, ekranizacja Wajdy rozpaliła namiętne spory i dyskusje, które trwały kilka miesięcy. Brali w nich udział nie tylko ludzie zawodowo związani z kinem, lecz także pisarze, historycy, publicyści, a nawet...lekarze.
Akcja filmu rozpoczyna się latem 1797 roku, w chwili, gdy podróżujący po Włoszech książę Gintułt spotyka obdartych polskich żołnierzy, śpiewających Mazurka Dąbrowskiego. Niebawem arystokrata wraca do ojczyzny. Los styka go tu z młodym szlachcicem Rafałem Olbromskim, który zostaje jego sekretarzem. Podróżując wraz z Gintułtem po kraju Rafał wchodzi w kręgi masonerii, nawiązuje tragiczny romans z żoną dostojnika loży, by wreszcie wspólnie z poznanym Krzysztofem Cedrą wstąpić do armii Napoleona. Rafał Olbromski i Krzysztof Cedro, wciąż znajdują się w zasięgu oddziaływania "wichrów wojny" - Rafał bierze udzial w bitwie pod Raszynem, Krzysztof walczy pod Saragossą. Pod Sandomierzem młody Olbromski spotyka księcia Gintułta. Ratuje mu życie, ale książę wkrótce ginie w pożarze dworu Olbromskich. Rafał zdejmuje mundur, poświęca się odbudowie rodowej posiadłości. Nadchodzi rok 1812. Krzysztof Cedro, wierny żołnierz Napoleona, uczestniczy w wyprawie na Rosję. Odzwiedza Rafała i namawia go, by zaciągnął się w szeregi wojsk napoleońskich. Podczas zimowego odwrotu wielkiej armii spod Moskwy Cedro towarzyszy cesarzowi. Przy drodze, w śniegu, tkwi niewidomy Rafał Olbromski.
Ekipa:
* Reżyseria: Andrzej Wajda
* Reżyser II: Andrzej Żuławski, Andrzej Brzozowski
* Współpraca reżyserska: Petar Batałow, Władysław Ikonomow, Halina Lachowicz, Włodzimierz Olszewski
* Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski
* Zdjęcia: Jerzy Lipman
* Operator kamery: Andrzej Kostenko, Franciszek Kądziołka, Zbigniew Raplewski
* Współpraca operatorska: Jerzy Białek, Stanisław Matuszewski
* Scenografia: Anatol Radzinowicz
* Współpraca scenograficzna: Maria Zalewska, Ireneusz Sałański, Andrzej Płocki, Ignacy Gaworkiewicz, Marek Iwaszkiewicz
* Kostiumy: Ewa Starowieyska, Jerzy Szeski
* Militaria: Jerzy Szeski, Marta Kobierska (współpraca), Danuta Polis (współpraca)
* Muzyka: Andrzej Markowski
* Wykonanie muzyki: Orkiestra Filharmonii Narodowej (Warszawa)
* Dyrygent: Andrzej Markowski
* Dźwięk: Jan Czerwiński, Jerzy Neugebauer
* Współpraca dźwiękowa: Józef Tomporek
* Montaż: Halina Nawrocka
* Współpraca montażowa: Anna Rubińska
* Charakteryzacja: Tadeusz Schossler, Mieczysław Pośmiechowicz, Kirył Trajanow, Zofia Macińska, Janina Sękowska
* Konsultacja: Stanisław Lorenz (dzieła sztuki), Zbigniew Michalski (batalistyka), Karol Linder (mundury), Aleksander Czerwiński (broń), Andrzej Banach (obyczaje), Janina Jarzynówna-Sobczak (tańce), Andrzej Osadziński (hipika), Kazimierz Sławiński (hipika), Zbigniew Prus-Niewiadomski (pojazdy)
* Kierownictwo produkcji: Włodzimierz Śliwiński, Konstanty Lewkowicz
* Współpraca produkcyjna: Atanas Papadopous, Stanisław Moroszkiewicz, Helena Nowicka, Henryk Strzebiecki, Mieczysław Adler, Henryk Szlachet, Lechosław Szuttenbach, Tadeusz Drewno (nie występuje w czołówce; informacja T. D.)
* Produkcja: Zespół Filmowy Rytm
* Współpraca produkcyjna: Kinocenter (Sofia) (Bułgaria)
* Atelier: Wytwórnia Filmów Fabularnych (Łódź)
* Laboratorium: Wytwórnia Filmów Dokumentalnych (Warszawa), Wytwórnia Filmów Fabularnych (Łódź)
OBSADA:
Daniel Olbrychski (Olbromski Rafał), Bogusław Kierc (Cedro Krzysztof), Piotr Wysocki (Gintułt Jan , książę, protektor Olbromskiego), Beata Tyszkiewicz (Gintułtówna Elżbieta (szambelanowa Ołowska) , siostra Jana), Pola Raksa (With Helena de , miłość Olbromskiego), Władysław Hańcza (ojciec Rafała), Jan Świderski (generał Sokolnicki), Jan Koecher (generał de With, mistrz loży masońskiej, mąż Heleny), Zbigniew Sawan (ojciec Krzysztofa), Józef Duriasz (Piotr Olbromski, brat Rafała), Zbigniew Józefowicz (Michcik, sługa Piotra Olbromskiego), Janusz Zakrzeński (Napoleon Bonaparte), Józef Nalberczak (żołnierz tułacz), Stanisław Zaczyk (Poniatowski Józef), Zofia Saretok (ciotka Heleny), Jan Nowicki (kapitan Wyganowski), Edmund Fetting (urzędnik austriacki w majątku Olbromskich), Jadwiga Andrzejewska (matka Rafała), Barbara Wrzesińska (Zofka, siostra Rafała), Tadeusz Ordeyg-Małuszyński (Jawor, sługa Olbromskich), Jerzy Przybylski (Nikodem Chłuka, nowy dzierżawca Wygnanki), Adam Mularczyk (stary Żyd w Wygnance), Stanisław Mikulski (żołnierz, podkomendny kapitana Wyganowskiego), Bronisław Mierzejewski (Kalwicki, służący Ołowskich), Ryszard Pietruski (przewoźnik na rzece), Janusz Sykutera (porucznik Schlussen, gość na balu w pałacu Ołowskich), Adam Królikiewicz (szwoleżer), Tomasz Zaliwski (kompan księcia Józefa Poniatowskiego), Andrzej Kozak (kompan księcia Józefa Poniatowskiego), Mirosław Obłoński (Szpilka), Andrzej Jędrzejewski (mason), Krzysztof Litwin (malarz, kompan księcia Józefa Poniatowskiego), Arkadiusz Bazak (kompan księcia Józefa Poniatowskiego), J Pracz, Z Halka, Damian Damięcki (oficer), Ryszard Barycz (pułkownik Godebski), Ryszard Filipski, Bogusław Sochnacki (żołnierz, podkomendny kapitana Wyganowskiego), Józef Morgała (żołnierz), Janusz Komorowski, Roman Sykała (hajduk), Irena Malkiewicz, Zygmunt Kamiński (Arlekin), Stanisław Marian Kamiński (szlachcic), Jerzy Kaczmarek (szlachcic), M Szewczyk, Antoni Lewek (szlachcic), Wanda Jakubińska, Adam Daniewicz, Alicja Boniuszko (baletnica), Bobby Marineżow, Jerzy Kozłowski (nie występuje w czołówce), Jerzy Zygmunt Nowak (szwoleżer; nie występuje w czołówce), Marek Perepeczko (zbójnik gwałcący Helenę; nie występuje w czołówce), Stefan Szmidt (przyjaciel księcia Gintułta; nie występuje w czołówce), Franciszek Trzeciak (lokaj na balu; nie występuje w czołówce), Mieczysław Waśkowski (nie występuje w czołówce), Marian Wojtczak (nie występuje w czołówce; informacja za "Słownikiem Biograficznym Teatru Polskiego T. 2")
Nagrody filmowe
* 1965 - Andrzej Wajda Złota Kaczka (przyznawana przez pismo "Film") w kategorii: najlepszy film polski; przyznana w 1966
Pierwowzory
* Pierwowzór: POPIOŁY
o Gatunek: Powieść
o Autor pierwowzoru: Stefan Żeromski
AVI File Details
========================================
Name.........: 1965.Popioly CD1.avi
Filesize.....: 697 MB (or 714,296 KB or 731,439,104 bytes)
Runtime......: 01:10:28 (105,712 fr)
Video Codec..: XviD
Video Bitrate: 1238 kb/s
Audio Codec..: 0x0055(MP3) ID'd as MPEG-1 Layer 3
Audio Bitrate: 137 kb/s (68/ch, stereo) VBR
Frame Size...: 624x352 (1.77:1)